نويسنده: فروزان راسخي
معرفی کتاب: بَگوَد گيتا، نغمه الهي، جزئي از مجموعه عظيم مَهابهاراتا است که جنگ فرزندان بهاراتاي بزرگ، يعني کوُروان و پاندوان، را به تصوير مي کشد. منبع اصلي الهام گيتا، اوُپه نيشَدهاست. اين کتاب هنر تعمّق مکتب يوگا، ثنويت مکتب سانکيه، خداپرستي آيين بَگوَته و آموزه مطلق اوُپه نيشَد را جمع آوري کرده است.
نوشتار حاضر در صدد است تا موضوع علم النفس را از منظر کتاب گیتا بررسی نماید.
علم النفس را علمِ به نفس، مراتب، اطوار و حالات آن دانسته اند. خود نفس ساحتِ غيرجسماني انسان است که مراتبي دارد. مثلاً عرفاي مسلمان، روح، سرّ قلب، خفي و احقي را مراتب نفس مي دانند. علاوه بر اين نفس اطواري هم دارد. يک طور وجوديِ نفس، قبل از تعلّق به بدن و طور ديگر آن، بعد از تعلق به بدن در دنيا و طور سوم، بعد از قطع علاقه از بدن است که مربوط به عوالم برزخ و آخرت مي شود. حالات نفس هم افعال و انفعالات و قواي نفس است. امروزه علم النفس را علمي مي دانند که به نفس، کارکردها، ساختار و آثار رفتاري نفس مي پردازد. براي شناختن اين امور در باره نفس راه هاي مختلفي وجود دارد، از جمله:
1. علم النفس تجربي؛ امروزه به آن روانشناسي يا روانشناسي آزمايشگاهي مي گويند و از راه تجربه و آزمايش به مطالعه نفس مي پردازد.
2. علم النفس عرفاني؛ از راه مراقبه و رجوع به خود و کشف و شهود حاصل مي آيد.
3. علم النفس تعبّدي يا ديني؛ فقط در پي آن است تا ببيند متون مقّس ديني درباره نفس چه گفته اند.
4. علم النفس فلسفي؛ بر اساس اصول عقلي به بحث هايي درباره نفس مي پردازد، از جمله اين که آيا نفس بسيط است يا مرکّب؟ نحوه تجرّد آن چگونه است؟ در قلمرو نفس، جبر حاکم است يا اختيار؟ رابط نفس به عنوان يک جوهر مجرّد با بدن به عنوان يک جوهر مادّي چگونه است؟
اين نوشتار، در صدد است تا ببيند گيتا به عنوان يک متن مقدس ديني، درباره حالات و اطوار و افعال نفس چه مي گويد و چه واقعيت هايي را درباره آن اظهار مي کند و به طور کلي انسان را چگونه موجودي معرفي مي کند.
گيتا کتاب عجيبي است. در عين حال که انجام کامل منطقي و مباحث سازگار فلسفي در آن ديده نمي شود ـ به عنوان نمونه، در باب علم النفس، نه تنها از هيچ يک از تقسيم بندي هاي رايج پيروي نمي کند، بلکه حداقل يازده مقوله جدا از هم را در اين باب طرح مي کند ـ اما سخت تأثيرگذار و نافذ است و در ابقاي پيام خود توفيق چشمگيري دارد. گيتا داراي همان ويژگي است که همه کتب مقدس دارند، يعني «آشفتگي و تکرار مطالب.» اين دو ويژگي، از آنجا که در تربيت انسان کارآيي بسيار دارد، حسن اين کتب محسوب مي شود نه عيب آن ها. در عين حال که هيچ نظم و ترتيب منطقي در مباحث مطروحه در گيتا به چشم نمي خورد. اما يک تداعي معاني جالب و دل انگيز که از لحاظ دروني پيوستگي کافي با هم دارد، در آن احساس مي شود. اين امر باعث رفع ملال خواننده و جلب توجه او مي گردد. هر مطلبي فقط در يک جانيامده، بلکه در مواضع مختلف و با بيانات متنوع تکرار شده است، تا تأثير بيشتري در روح انسان بگذارد. به نظر مي آيد پرداختن به هر بحثي در گيتا مستلزم پرداختن به کل آن است. گيتا مي خواهد «راه رستگاري» را نشان دهد. از اين رو هر بحثي کم يا بيش با اين مقصد اصلي ارتباط دارد و خواننده را قدم به قدم به قلب کتاب نزديک مي کند.
فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
فصل اول: معرفي کتاب بگود گيتا
مندرجات گيتا
مزيّت گيتا
تفسير گيتا
ترجمه گيتا
فصل دوم: علم النّفس گيتا
1. جان
2. خرد (Buddhi)
3. دل (manas)
4. تن (جسم) منشأ نيروها و دگرگوني هاي آن
5. احساسات و عواطف
6. علم و موانع آن
7. ايمان و انواع آن در ارتباط با گوُنه ها
8. عمل
9. طبقه بندي خصال
10. طبقه بندي انسان ها
11. مرگ و پس از مرگ
لينک دانلود (نسخه الکترونيکي با حجم کمتر از يک مگابايت) براي دانلود، روي لينکهاي بالا کليک سمت راست کرده و Save Target As را بزنيد.
عنوان: دانلود کتاب تاريخ اجتماعي شيعيان ايران و عراق در قرن پنج 
26/4/2008, 1:17 am
